Lek isa manak, ya mesthi isa mati !

"Kang, kang Nasrudin, engko lek arep mangkat nang tegal mampira nang ngomahe Mbah Jaya ngulihke tenggok sing wingi dak silih ya kang !", welinge Markonah marang bojone nalika Nasrudin arep menyang tegale.

"Endi barange Nah ?"

"Kuwi na ngarep lawang !"

Tanpa nggatekake ana isine apa ora, tenggok mau terus dicangking Nasrudin. Kaya sing diwelingke bojone, dheweke mampir ngomahe Mbah Jaya ngulihke tenggok.

"Kula nuwun mbah ... niki onten titipan king Markonah, mangsulke tenggok !"

Mbah Jaya nampa tenggok mau, nanging banjur alok,

"Dhe, lha niki kok onten tumbu cilik katut teng njeron tenggok, dede gadhahan kula Dhe, pun mang beta wangsul mawon !"

Pancen jebule na njero tenggok mau ana tumbu anyar sing katut kegawa. Nanging marga wegah repot nggawa tumbu nyang tegalan Nasrudin njur gawe alesan sak kenane,

"Ngeten mbah .... wingi nalika diampil Markonah, jebule tenggok sampeyan niki lagi meteng-tuwa. Lha pas teng nggriya kula terus nglairke. Nggih niku mbah anake, wujud tumbu cilik ngoten niku !"

Krungu caturane Nasrudin ing batin Mbah Jaya nggreneng, "dhasar wong gendheng, ana tenggok kok isa manak ". Ning ya marga malah entuk tumbu anyar Mbah Jaya terus mangsuli,

"Eeeee ngoten nggih Dhe .... nggih pun anak-tenggok wau kula openane ben ndang gedhe kaya simboke."

Mbah Jaya seneng entuk tumbu anyar, Nasrudin seneng merga ra repot nggawa tumbu nyang tegalan.

---

Kahanan desa lumaku kaya adat-sabene, nganti ing sawijining dina nalika Nasrudin liwat ngarep omahe mbah Jaya, dheweke di-ndheg Mbah Jaya.

"Dhe, pun seminggu niki kok tenggok sing diampil Markonah kok dereng diwangsulke nggih ?"

"Tenggok ? Napa tenggok sing mbiyen manak nika mbah ?"

"Enggih Dhe, ngge wadhah kacang king nggen kula ?"

Sejatine ing batin mbah Jaya duwe pangarep-arep oleh wangsulan ka Nasrudin lek tenggoke lagi bayen maneh, dadi dheweke bakal entuk tumbu anyar maneh. Nanging dudu Nasrudin yen ora tanggap ing sasmita marang kekarepanen Mbah Jaya.

"Wadhuuuuh mbah, jane kula mboten tegel oleh kula ajeng matur !", celathune Nasrudin tumungkul sajak sedhih.

"Pripun ta dhe, onten napa ?", pitakone Mbah Jaya gumun campur dheg-dhegan.

"Ngeten nggih mbah. Dhek mben nika nalika bojo kula ngampil tenggok njenengan malih, jebule tenggok niku nggih pas lagi meteng tuwa."

"Dadi leres tenggok kula manak melih Dhe ?", mbah Jaya nyamber ukara kebak pangarep-arep.

"Leres mbah leres. Tenggok nika manak melih. Ning kula suwun mbah Jaya sing sabar lan ikhlas penggalihe nggih ... !"

"Pripun genahe Dhe ?", pitakone mbah Jaya sing wiwit rada curiga.

"Ngeten mbah, ketingale mergi radi kabotan lan kesengka olehe nyambut gawe, mangka pas lagi
 meteng-tuwa, nalika babaran tenggok wau pejah konduran sak bocahe. Ning nggih pun kula rukti kanthi sae, ngga ta yen ajeng tuwi kuburane !"

Krungu katrangane Nasrudin sing kaya ngono iku Mbah Jaya terus muntab nesu,

"Dhe, mbok ampun ngapusi wong tuwa ta. Padune sampeyan mboten gelem mbalekake tenggok kula nggih. Napa onten critane tenggok kok nganggo mati barang !"

Sambi neruske lakune Nasrudin mangsuli ngene,

"Lha nggih enten mawon ta mbah, lha emben nika lak tenggok sampeyan nggih saged manak ta ? Dadi nggih lumrah mawon ta yen tenggok sampeyan saged mati !"

//

Pokok'e Saiki Dina Jemuwah !

Peraturan dina Jemuwah nang bale-somahe Nasrudin wis lumaku udakara nem sasinan. Wiwitane ya gawe mletheking-endhas, nanging kanthi lumakuning wektu, suwe-suwe Nasrudin isa nglakoni kanthi kepenak ae. Sing penting ana pepesthen yen saben Jemuwah bengi bakal  nemoni jarit semampir na kursi sandhing lemari.

Wis ana telung minggu iki Markonah nyambangi sedulure nang Pamekasan, nang ndesa kelairane wong tuwane. Lungane ijen, marga Nasrudin kudu ngurusi sawah, tegalan lan ingon-ingone. Pungkasan tilik nalika jik prawan kencur. Marga pancen wis kepara suwe ora ketemu dulure, dadine lungane dikatog-katogake. Na paran Markonah seneng-seneng kumpul dulure,  na ngomah Nasrudin senut-senut merga wis telung minggu ora ketemu jarite bojone.

Begjane wae, kahanan sing ngono iku ora kedlarung-dlarung. Dina Selasa sore Markonah teka. Ning  kok ana sing rada beda. Markonah katon tambah weweg sedhet singset kenceng lan cayane katon  abang seger sumyah sumringah. Mbok menawa wae na paran pancen isa nglerenke awak, seneng atine lan cocog ambek hawa pulo Medura.

Weruh tekane Markonah, apa maneh bareng weruh pawakane lan cayane bojone, Nasrudin  bungahe  tan kena kinira. Atine seneng, padhang njingglang apa kang sinawang., gagah sumringah,  kepara meh wae ora isa nyegah amarah.

"Hmmmm grrrrrr .... aja takon dosa engko bengi mbokmu ... grrrrrrr !", ngono batine Nasrudin.

Nanging bareng kelingan yen wektu iku jik dina Selasa, Nasrudin dadi lungkrah, nelangsa.
"Owalaaah cen wis dadi begjaku .... jik telung dina engkas. Umpama aku meksa engko ya malah dadi dhredhah. Ya wis lah, lha ya wis kepiye maneh,. Ya ya, tak teruske  maneh pasaku. Mbok menawa  wae engko malah  isa dadi berkah. Dhuh dewa kawula paringana kiyat !", grenenge Nasrudin nglelipur atine dhewe.

Kanggo nglalekake lan nglelipur kagoling ati, lan ndilalah ae sore iku pas malem Selasa-Legi, Nasrudin duwe rancangan arep nekani sarasehan-kasepuhan nang nggone Mbah Lurah Dongkol.

"Naaah, aku tak Selasa-Legen nang nggone Mbah Dongkol ya", ngono pamite marang bojone.

"Ya kang, ning mulihe aja wengi-wengi ya !", welinge bojone.

Wangsulane bojone mau jan-jane ora kaya adat sabene. Biyasane ya mung diwangsuli ya ya ya ya wae.  Sing kerep malah weling kon mberkat suguhane. Nanging Nasrudin ora nggagas babar blas, mbok menawa wae marga wis kebacut mumet campur kagol atine. Dadine ya njur kelangan kawaskithan, kaprayitnan lan lantiping panggraita.

Jam setengah rolas bengi Nasrudin wis mulih. Tekan ngomah marga ya pancen wis ora duwe pengarep-arep,  Nasrudin terus ndlosor ae nang sandinge bojone sing  kemulan rapet.. Ketoke wis kepati nglempus.  Ambek ngenteni tekane ngantuk Nasrudin mung isa kethap-kethip nyawang empyak. Pikirane kumleyang mrana-mrene, ngalamun. Nanging durung nganti  kadohan anggone ngalamun ndadak Markonah celathu, jebule durung turu,

"Kang, apa kowe ra weruh sing na kursi ta ?"

Krungu pitakone bojone iku Nasrudin nglirik kursi cedhak lemari, batine mbok menawa bojone nggawa oleh-oleh. Nanging kaya ngapa kagete bareng ngawuningani yen ing kursi ana jarit semampir, kaya yen saben Jemuwah bengi.

"Nah Nah .... saiki jik dina Selasa lho. Lali pa kowe ?", pitakone Nasrudin sing jik kaget campur bingung.

Nanging Nasrudin dadi tambah kaget nalika Markonah mangsuli ngene,

"Ora kang, kowe sing kleru, saiki dina Jemuwah !"

"Lho piye ta Nah, mulih ka Medura kok kowe malah dadi lalen ki keneng apa ta Nah, kowe rak ra lara ta  ?", pitakone Nasrudin ambek njenggelek, nyawang lan ndemok bathuke bojone, mriksa mbok menawa bojone lara tenan.

"Ora kang aku ora lara, aku waras wiris. Wis ta manuta aku ae, pokok'e saiki dina Jemuwah !"

"Ko dhisik Nah .... kowe ki ....."

"Wis ta ayo, gek ndang tumandang. Lek nganti kesuwen wengine selak mlebu dina Rebo lho kang !"

 ---

Wiwit seka wengi iku, wiwit Markonah mulih seka Medura, Nasrudin wis ora tau  maneh ngenteni jarit utawa Jemuwah. Saiki genti jarite Markonah sing  luwih kerep ngenteni Nasrudin. Wiwit  seka wengi sing istimewa iku, ing bale-somahe Nasrudin - sajroning seminggune kadhang kala ana telung Jemuwah, kadhang kala ana limang Jemuwah, malah ora arang isa nganti sangang Jemuwah.

//

Jarit apa Jemuwah

Sakwise bojone sing sepisanan mati, Nasrudin sida ngrabi Markonah sing ireng-manis prawane Lik Kusin bakul areng wetan pasar. Arepa Nasrudin wis rada umur nanging Nasrudin ya tetep isa nandhingi krodhane bojone.sing ijih telung-puluhan tahun. Malah kepara kerep Markonah sing rada asor yudane.

Ya marga perkara iku nalika udakara telung sasinan dadi bojone Nasrudin, Markonah terus ngajokake usulan, malah kepara meksa,  ngenani wektu kanggo ngleksanani kewajibane wong omah-omah, wektu kanggo saresmi.

"Kang, lek sampeyan njaluk rong ndina pisan, malah kadhang kala saben mbengi ngene iki,  ra nganti setahun aku lak wis remek ta kang ", ngono sambate Markonah ing sawijining wengi nalika wong loro bar ngayahi kewajibane.

Krungu sambate bojone, Nasrudin rada nggragap. Dheweke terus nggagas, umpamaa ora gelem aja-aja mengkone Markonah malah njaluk pegat merga ora kuwat. Wah aja nganti, eman-eman yen nganti kelangan bojo sing manise kaya Wara Sembadra mung marga perkara pemaksaan jam kerja ae. Lan yen dipikir-pikir awake ya wis tuwa. Lha yen kekarepane diumbar kaya jaran apa ya ra bakal ngrusak ragane dhewe. 

"Ya wis Nah, aku tak nurut kowe. Ning umpama kowe sarujuk, piye yen telung ndina pisan ?", pangrimuke Nasrudin ambek ngelus-elus bojone.

"Emoh kang, jik kekerepen !", wangsulane Markonah rada mbesengut aleman.

Sakwise rada suwe anggone rebut-bener, arepa sirahe Nasrudin rada cekot-cekot,  pungkasane wong loro mau padha mupakat yen bakal nindakake kuwajibane wong bebojoan seminggu pisan. Lan uga dimupakati yen dina kanggo ngleksanani kuwajiban mau  ing saben Jemuwah bengi.

"Nanging Nah, aku ki rak wis rada lalen. Apa maneh yen kon ngeling-eling dina. Njur piye  carane supaya aku ra lali Nah ?", pitakone Nasrudin mbodhoni. Karepe mono arep golek celah  nggo nambah jam-terbang.

"Lalen apa arep nglali ta kang ?", wangsulane Markonah tanggap ing sasmita.
"Wis ngene ae kang, ben ra lali engko pas dinane, nggo tandha lek bengi iku Jemuah bengi, aku tak nyampirke jarit na kursi iku. Dadi lek arep mapan turu njur sampeyan weruh ana jarit semampir na kursi,    iku tegese  wis Jemuwah bengi."

Arepa sejatine kepeksa lha ning ya arep kepiye maneh. Wiwit seka wengi iku, dina Jemuah dadi dina  istimewa sing ajeg diantu-antu dening Nasrudin. Nanging suwe ning suwe, bebarengan lumakuning wektu, Nasrudin ora isa mbedakake maneh, jan-jane dheweke iku ngenteni dina Jemuwah apa ngenteni jarite Markonah.

//

Blas Ora Ana Gunane

Kaya abene, angger dina Setu lan Minggu, warga kampunge Nasrudin dha dedaganan  na lokasi pariwisata cedhak kampung kono. Umume ya dodolan woh-wohan kasil seka kebon-ne. Mung Nasrudin dhewe sing durung tau dodolan na taman pariwisata mau.

Nanging marga krungu yen dodolan na kono bathine lumayan, dina Setu iku Nasrudin ambek Markonah coba-coba melu bebakulan, dodolan semangka panenan wingi sore.

Durung suwe mbukak dhasaran, ndilalah ana turis asing dha numpak sepeda liwat. Lan bareng weruh semangka sing didhasarake Nasrudin sajake njur dha kepengin tuku.

"How much is this ?", pitakone salah sijine turis mau karo ngelus-elus semangka.

Marga ora mudheng marang basane turis mau, Nasrudin ya mung  tudang-tuding semangkane, ngacungke jempol, ngguya-nguyu sambi ngomong yas yes yas yes. Karepe mono arep nerangake yen semangkana legi-legi.

Marga sing tuku ora oleh wangsulan sing jelas, kanca-kancane terus  melu takon nganggo basa liyane, coba-coba mbok menawa wae bakule ngerti.

"Zhège duōshao qián ?"

"Ikura desu ka ?"

"Magkano ito ?"

"Cái này giá bao nhiêu ?"

Nanging Nasrudin tetep ora mudheng. Ya kaya sak durunge, isane mung sraweyan tudang-tuding semangka, ngecungke jempol, ngguya-ngguyu ambek omong yas yes yas yes.

Turis-turis mau ketoke ya judheg marga pitakone ora oleh wangsulan. Lan sak wis dha rembugan wong-wong iku terus dha mancal sepedhane nerusake lakune, ora sida tuku semangka.

Markonah sing kawit mau ndhepipis ndhodhok marga wedi yen ditakoni, bareng turis-turis mau wis rada adoh terus takon marang bojone,
"Wong-wong iku ketoke pinter-pinter, ning kok ra sida tuku ya kang ?"
"Pinter piye ta Nah ?"
"Lha mau tak rungokke wong-wong mau isa ngomong  ngganggo basa werna-werna nganti aku  blas ra mudheng tembunge siji-sijiya. "

Nasrudin mung isa manthuk-manthuk. Kepiyea wae sejatine dheweke ya isin merga arepa na ndesane kondhang pinter lan okeh kawruhe, ning kok ya ra ngerti siji-sijiya apa sing diomongke wong-wong mau.

Nanging dudu Nasrudin yen ora duwe alesan,
"Ya iku contone Ndhuk,  arepa wong-wong iku pinter lan ketoke okeh  kawruhe nanging na kene  blas ora ana gunane !"

Krungu wangsulan sing ngono iku Markonah terus mesem ambek celathu ngene,
"Kok padha ambek sampeyan ya kang !"

//

Lagi Ora Kesel

Bubar rapat ketua erte na klurahan Nasrudin diampirke Lik Rakim na ngomahe. Sing paling disenengi Lik Rakim angger ketemu Nasrudin yaiku guyonane lan kawruhe sing kaya-kaya ora ana asate.

Watara sak jaman anggone ngudhal-udhal lelucon lan guyonane Nasrudin bola-bali angop. Weruh ngono iku Lik Rakim malah kaya entuk perkara sing perlu ditakokake, karepe mono arep necep kawruh seka wong sing dianggep mangerteni apa wae, mumpung ketemu.

"Dhe, sakjane sing marahi uwong angop kaya sampeyan iku apa ta Dhe !"

"Eeeng bab angop ta. Ana rong perkara sing nyebabake wong iku angop !"

"Sing sepisan apa Dhe ?!?"

"Sing sepisan yen wong iku lagi kesel."

"Lha yen sing angka loro Dhe ?!?"

Ambek angop amba Nasrudin ngrampungake wedharane,
"Dene sing angka loro yen wong iku lagi luwe. Lan ngene ya Lik, wektu iki aku lagi ora kesel !"

Krungu wedharane Nasrudin sing pungkasan iku Lik Rakim terus mbengoki bojone sing lagi olah-olah na pawon,
"Mbokne mbokne, nggonmu olah-olah wis rampung durung ? Iki lho kakangmu wis keluwen !"


//

Dandana Sing Ayu !

Mbok menawa amarga kekeselen anggone melu gugur-gunung ndandani  bendungan sing rusak katrejang lahar-dingin, tur ya dhasar wis tuwa, wis ana pitung dina iki Nasrudin lara, ambruk tanpa daya, mengkas-mengkis ngglethak na peturon wae.

"Ndhuk, Markonah ... kira-kira apa aku ki wis arep dipethuk bathara Yamadipati ya ?", pitakone Nasrudin marang Markonah, sing awan-mbengi  nunggoni ambek mbrebes mili.

"Kang mbok aja omong ngono ta kaaang, ndang dimarek-marekna ta kang. Lek sampeyan mati njur engko aku sapa sing ngancani kaaang!", wangsulane Markonah nalika krungu pangudarasane Nasrudin.

"Nah, sing jenenge mati kuwi wis pepesthen. Yen ora saiki ya sesuk, kabeh bakal kebageyan. Wis ta aja mbok pikir jero-jero. Aja nangis ae ta. Luwih becik  saiki kowe ndang dandana sing ayu moblong-moblong, gelungan sing gedhe bunder seser,  kaya  lek arep kondangan kae ta, aja mung nganggo dhaster bodhol ngono iku !"

Krungu omonge Nasrudin ngono iku Markonah malah tambah gero-gero tangise,

"Owalah kaaang kang, aku ki lagi sedhih, lha kok malah mbok kon dandan ki genahe piye ta kaaang. Mbok aja nganeh-anehi ta kaaang !"

Ambek ngelus-elus tangane bojone Nasrudin celathu ngene,

"Ngene ya ndhuk bojoku wong ayu. Engko sak umpama bathara Yamadipati rawuh mrene sak prelu methuk aku, nanging bareng weruh kowe sing dandan ayu moblong-moblong kaya Dewi Supraba, mbok menawa wae bakal berubah dari rencana semula !"

"Njur ben luluh penggalihe ngono ta kang ?", pitakone Markonah ambek jik rada bingung.

"Ora, ora ngono Nah, bathara Yamadipati iku lek wis kebacut budhal baline ya mesthi kudu nggawa oleh-oleh, kudu nggawa gawan !"

"Lha njur karepmu piye kang ?"

"Anu Nah, mbok menawa ae, engko bareng weruh ayumu sing kaya Dewi Supraba,  ndara Yamadipati ora sida nggawa aku !"

"Lha njur nggawa sapa kang ?!?", pitakone Markonah sing malah tambah ora mudheng ambek karepe bojone.

"Nggawa kowe !"

//

Sujarahe Ngglepungi Dhadhung

 

"Kula nuwun, napa mriki daleme Mbah Er Te Nasrudin ?", ngono uluk salame Kang Markun blantik pitik wetan pasar nalika nemoni erte-ne.

"Eh mangga ... sampeyan sinten nggih kok kula rada supe kang ?", saure Nasrudin Hoja mangga-ake tamune.

"Kula Markun, nggih wargi erte ngriki., etan peken mbah. Enggih mbah,  kula awis-awis kumpul kalih tangga-tangga, radi repot mbah, kathah damelan !"

"E iya, kelingan aku saiki, Kang Markun blantik pitik kae ta. Lha onten perlu napa ta kang ?", pitakone Nasrudin nalika wis premana ngerteni sapa ta tamune mau.

Ambek mak srog lungguh na lincak Kang Markun nggenahake karepe,

"Ngeten mbah erte, criyose tiyang-tiyang lek erte ngriki gadhah impentaris dhadhung ageng nggih ?"

"O enggih, pancen onten impentaris dhadhung. Lha kersane pripun kang?"

"Niku mbah, ajeng nyuwun ngampil ... kula ajeng negor wit klapa ngajeng nggriya !"

"O ngoten ta. Nggih nggih ... ning kula tingalane riyin napa dhadhunge saged sampeyan agem ", saure Nasrudin karo mlebu ngomah.

Ora antara suwe Nasrudin wis bali nemoni tamune.

"Wah nggih lagi beja sampeyan kang, ketingale dinten niki dhadhunge mboten saged di-angge."

"Lha pripun ta mbah, napa onten sing nembe ngangge ta ?"

"Jane nggih mboten kang, dhadhunge nggih lagi nganggur."

"Lha gene kok mboten saged di-ngge ta mbah ?", pitakone Kang Markun rada sora.

"Ngeten nggih kang, dhadhunge niku nembe di-uleni, di-glepungi bojo kula ".

Krungu wangsulan iku Kang Markun rada muntab sambi mangsuli ngene,

"Mbah padune sampeyan mboten gelem nyilihi ta, niku impentaris erte lho. Kok nganeh-anehi sampeyan niku mbah, wiwit kapan onten dhadhung kok ndadak diglephungi barang !"

Arepa tamune kurang trapsila nanging kaya abene Nasrudin mangsuli kanthi sareh,

"Ngeten nggih kang, yen sampeyan ajeng ngertos sujarah-e wiwit kapan dhadhung kok ndadak  nganggo diglepungi barang, jan-jane tradhisi niku nggih dereng suwe. Tradhisi ngoten niku wiwitane nalika onten warga erte sing mboten tau mbayar iyuran erte, mboten tau melu kerja-bakti, ning njur ajeng nyilih dhadhung impentaris erte."

//

Nggoleki Hoja !

Jenenge Nasrudin Hoja wis kondhang sak kecamatan yen dheweke iku pinter gawe lelucon, banyolan, dhagelan sing isa gawe guyune nguwong ning ya ora arang kerep gawe anyel lan nesune sing ketaton.

Pas dina Setu-Pahing, dina pasaran na ndesane Nasrudin, ana pimpinan-kethoprak seka kutha keraya-raya menyang ndesane Nasrudin sak perlu ketemu dheweke. Pawongan iku kepingin ngejak Nasrudin main kethoprak dadi dhagelane. Sak ora-orane kena nggo nara-sumber skenario dhagelane. Istilahe saiki, potensine Nasrudin kena nggo ngundhakake RATING kethoprake. Pawongan iku dhewe durung tau ketemu ambek Nasrudin.

Mudhun seka andhong na ngarep tokone Mbah  Kaji Kasim, ndilalah dheweke weruh ana pawongan tuwa sendhen lawang toko ambek tolah-toleh ngiwa-nengen nyawang umyege wong-wong sing lagi dedagangan.

"Nuwun sewu Pak, ajeng ndherek tanglet !", pitakone pimpinan-kethoprak mau marang pawongan sing lagi sendhenan lawang mau.

"Onten napa Mas, napa sing ajeng njenengan tangletke !?!, ngono wangsulane pawongan mau sambi jik sendhenan lawang.

"Anu Pak, napa njenengan pirsa sing asmane Pak Nasrudin Hoja ?"

"Ooo Pak Nasrudin wong gemblung nika ta, kula ngertos mas, ning tiyange kit wau dereng ketingal teng pasar 'ok Mas !"

"Eeenggg anu, napa njenengan purun ngeterke kula madosi tiyange Pak. Pun mengke kula sukani uang-lelah pun !"

"Ngeten Mas ... kula nggih puran-purun mawon ngeterke njenengan, ning kula niki nembe jaga keamanan tokone Mbah Kaji Kasim niku pripun ?"

"Napa mboten saged ditilar sekedhap ta Pak ?"

"Wah nggih mboten saged Mas, niki tugas je ! ... Eeengg  anu, napa ngeten mawon, pripun lek kula mang sulihi jaga toko sekedhap.  Kula padoske Pak Nasrudin, mengke kula ajake mriki."

Marga pancen perlu temenan pimpinan-kethoprak mau ya kepeksa gelem dikon nyulihi sendhen lawang njaga toko sing dijaga pawongan iku,

"Nggih nggih prayogi niku ... pun njenengan kula sulihi sekedhap. Nuwun nggih Pak !"

Nanging nganti meh telung jam, nganti pasar meh bubaran, pawongan sing saguh nggoleki Nasrudin mau durung ketok buntute maneh. Pimpinan-kethoprak mau ketok yen goreh, mloka-mlaku na ngarep toko ambek nyawang ngalor ngidul nguwasi dalan ngenteni tekane kongkonane.

Mbah Kaji Kasim sing wis rampungan nggone ngladeni sing dha blanja, sajake rada cubriya marang wong iku, kok kawit esuk na ngarep tokone ora lunga-lunga.

"Mas Mas ... sampeyan niku ajeng napa ta kok kawit wau teng ngarep toko kula ?!?, pitakone Mbah  Kaji Kasim kanthi swara rada galak,

"A a anu Mbah, sepurane mawon ... Kula niki ngentosi tiyang sing sagah madoske Pak Nasrudin Hoja. Niki kula nggentosi jaga toko njenengan. ". 

"Lho nggentosi jaga toko pripun ta ?", takone Mbah Kaji sing durung dhong perkarane.

Pimpinan-kethoprak mau banjur  crita mulabukane dheweke dikon nyulihi njaga tokone Mbah Kaji Kasim ambek wong sing dhek mau esuk sendhen lawang tokone Mbah Kaji Kasim.

"Tiyange wau sanjang saguh madoske Pak Nasrudin ok Mbah !"

Krungu critane wong iku, Mbah Kaji ora kuwat ngempet guyune, kepingkel-pingkel nganti menggeh-menggeh. Celathune Mbah Kaji Kasim bareng wis rada kesel olehe ngguyu,

"Owalah Diiin Nasrudin. Wis tuwa bangkokan kok ya kurangajare gak ilang-ilang. Wis tuwek ngeklek kok ya jik seneng nggodha uwong ... Jian jian jik kaya bocah ae .... Mas, nggih pun beja sampeyan dinten niki."

"Pripun ta Mbah  kok pun beja kula niku pripun genahe ?", pitakone pimpinan-kethoprak mau sing malah bingung weruh Mbah Kaji Kasim ngguyu kepingkel-pingkel.

Sambi jik rada menggeh-menggeh kekeselen ngguyu Mbah Kaji Kasim kandha ngene,

"Ngeten nggih Mas, sampeyan niki nembe  ngge dolanan nguwong. Lha nggih wong gendheng nika wau tiyang sing sampeyan padosi. Nika wau si Nasrudin, sing sampeyan genteni sendhen lawang jaga toko kula sak awan niki !".

//

Daleme Gusti Allah

Arepa sejatine wonge ya lumrah wae, nanging Nasrudin Hoja wis kawentar yen rada medhit. Sawijining dina ana wong ngemis mara nyang nggone Nasrudin.

"Sowan kula deeen, nyuwun kawelasan sak wontenipun. Kala wau Gusti Allah sampun paring pitedah bilih ing griya ingkang kebak berkah kados ngriki punika mesthi tirah-tirah rejeki ingkang saged kaparingaken dhateng kula deeen !", ngono pamuwuse wong ngemis mau kanthi andhap asor lan kanthi ganep ing trapsila. Karepe mono NYOLU, golek atine sing duwe omah.

Bola-bali ya sing jenenge Nasrudin, krungu pa-nyolu-ne wong ngemis mau malah dadi metu jaile,

"Pak, sepuntene nggih, ketingale sampeyan salah griya, salah alamat !"

"Nuwun sewu, salah alamat kados pundi ta den ?"

"Sampeyan wau lak sanjang lek angsal pitedahe Gusti Allah ta ?"

"Lha inggih den, leres !"

Karo nggandheng wong ngemis mau menyang ratan Nasrudin celathu ngene,

 "Anu Pak, lek daleme Gusti Allah niku sanes ngriki, ning nika lho mesjid  kulon ndalan nika !"

//

Thilang Ajaran

 

Awan-awan mulih seka ngrewangi wong tuwane na kebon Nasrudin ndadak liwat kebon-peleme Mbah Kaji Kasim. Weruh pelem pating grandhul lan sajake wis dha kemrampo, ora nganggo mikir dawa  Nasrudin wis mak clingkring menek wit pelem, ndhelik na godhong sing ketel ambek nyomak-nyamuk mbrakoti pelem.

Ning yen luwak mangan tales, yen awak pancen lagi apes, durung suwe anggone bojana-andrawina mbrakoti pelem ndadak Mbah Kaji niliki kebone. Krungu krusak-krusek na wit pelem Mbah Kaji wis ngira yen mesthi ana bocah sing lagi nyolong peleme.

"Hooe sapa kuwi sing na nguwit pelem, ndang mudhuna yen ndhyas-mu ra pengin tak pathak watu !",

Dibengoki ngono Nasrudin ora njur mudhun, nanging malah ngoceh ethok-ethok dadi manuk thilang. Karepe mono ben diarani manuk thilang sing lagi dha rebutan nucuki pelem mateng.

Krungu swara ocehan mau Mbah Kasim dadi malah tambah lan nesune,

"Bedhes elek, iki mesthi Nasrudin. Ndang mudhuna Din. Wong tuwa kok  mbok apusi nganggo swara manuk barang. Ocehe thilang kuwi ra kaya ngono Din. Ayo ndang mudhun !"

Marga wis kebacut konangan Nasrudin banjur mudhun. Nanging ya pancen dhasar bocah mbeling lan ndableg, bareng wis tekan ngisor malah nyauri ngene,

"Lha sing leres suwantene thilang niku pripun ta mbah. Prasa'an kula kanggene thilang ajaran sing dereng  berpengalaman ocehan kula wau pun klebet sae lho !"

//

Keprungune Sesuk Esuk

Marga sesuk esuk anake kudu sekolah, Nasrudin Hoja ambek ragile sing lagi umur sepuluh taun anggone nonton wayang na kecamatan ora nganti rampung. Sak bubare GARA-GARA wong loro klunah-klunuh mulih. Tekan ngarep pasar wong loro iku weruh ana pawongan loro sing awake gedhe-gedhe lagi uthak-athik lawang tokone Mbah Kaji Kasim. Sing siji lagi nggraji gembok, sing siji ndhodhok ngawat-awati. Nasrudin ngerti yen wong loro iku maling, nanging marga rumongsa ora bakal isa nandhingi dadine ya ora wani alok, ethok-ethok ra weruh. Anake ya weruh, ning ora mudheng karo kahanan iku.

"Pak, wong loro kae lagi ngapa ta kok bengi-bengi na tokone Mbah Kaji ? Lak wis tutup ta ?"

"Sstttt ... ja banter-banter omongmu. Sing ngadeg kae lagi NGREBAB lan sing ndhodhok kae lagi nyoba nglaras swara rebabe, kaya nggon wayangan mau."

"Ning kok aku ora krungu suwarane pak, kok ra kaya na wayangan mau ta Pak?", takone anake sing katon gumun lan tetep ora dhong.

Karo nggered mlayu anake Nasrudin mangsuli ngene,

"Rebabe beda, unine ora keprungu saiki. Keprungune sesuk esuk !"

//

Kabeh Bener

Nalika Nasrudin Hoja jik njabat dadi ER-TE, ana wargane, Lik Mangil ambek Lik Kusen sing dha padu rebut bener urusan mbanyoni sawah seka kalen kulon ndesa. Kadidene ketua er-te umume ,Nasrudin uga kedhapuk dadi hakim cilik-cilikan ngenani kabeh perkara neng kampunge.

Sak wise Lik Mangil njlentrehke perkarane, Nasrudin terus omong ngene,

"Ndeleng perkarane, kowe wis bener Lik !"

Krungu putusan sing dirasa ora adil ngono iku Lik Kusen uga terus gawe 'pembelaan diri dengan berapi-api' . Sak wise Lik Kusen rampung pidhato, Nasrudin gage mangsuli ngene,

"Lek ngono kowe ya bener Lik !".

Bojone Nasrudin sing uga melu ngrungokake rembugan mau bareng krungu wangsulane bojone  enggal-enggal wae protes menyang bojone,

"Pakne sampeyan ki piye ta, kok kabeh mbok benerke! Kudune lak ana salah siji sing salah ta ?!?"

Ambek kukur-kukur gundhule, Nasrudin mangsuli bojone ngene,

"Mbokne, tak kira kowe ya bener !"

//

Bedane Kepaten Bojo Ambek Kepaten Sapi

Marga ya pancen wis suwe anggone lara-laranen, sepasar sak wise Nasrudin Hoja rasan pengin ngrabi Markonah, bojone Nasrudin dipundhut Gusti. Ya jenenge bojo, tur maneh ya wis urip bareng 40 taun, Nasrudin ya krasa banget anggone kelangan. Nganti telung ndina sak bubare jenate bojone dikubur Nasrudin mung theleg-theleg na njero ngomah lan yen bengi lamat-lamat kerep keprungu tangis-sesenggrukan, tangise wong bar kepaten bojo.

Bareng ngancik patang dina Nasrudin lagi metu ka ngomah. Nanging sing nganeh-anehi kanggone tanggane, lha kok jan ra ketok, ra nipak, ra nilas nelangsane wong sing bar kelangan bojo. Nasrudin bali dadi Nasrudin kaya abene, sing semanak, seneng guyon lan gawe lelucon sing gawe anyel apa kemekele nguwong.

Nalika slametan pitung-ndinanan, bar donga lan ngedum berkat, sing kendhuren dha ting klesik ngrasani Nasrudin. Nasrudin sajake ya krungu rasan-rasan mau arepa ra pati permana,

"Iki kok dha ngrasani aku, nengapa ta .... mbok dha blaka ae  ta !?!"

Lik Salim sing paling cedhak Nasrudin terus celathu ngene,

"Dhe, aku ambek dulur-dulur iki lak gumun ambek solahmu ta Dhe !"

"Gumun ngenani bab apa Lik ?"

"Anu Dhe, kowe ki jan nganeh-anehi, ora umum. Kowe kelangan bojo,  olehmu sedhih kok mung telung dina. Kosok-balene, mbiyen nalika sapimu mati, lha kok tangismu nganti patang-puluh dina. Jlentrehe piye Dhe !"

Krungu pitakon ngono iku Nasrudin manthuk-manthuk sajak mathuk lan kanthi sareh kaya abene terus njlentrehke ngene,

"Ngene ya Lik Salim lan dulur kabeh, ya iki sing jenenge anehing  kahanan ndonya. Durung nganti telung ndina aku kepaten bojo lha kok wis ditawani prawan lan randha, kon ngrabi. Lha  mbiyen nalika aku kelangan sapi, nganti kemeng nggonku nangis kok ya ra ana siji-sijiya sing nawani aku sapi !"

//

Ngoyak Suwara

Ambek jik menggeh-menggeh Nasrudin Hoja marani Wak Dul sing lagi ngeyup na ngisor wit talok na pinggir ara-ara etan ndesa. 
"Wah kesel tenan aku Dul, tak leren sik, engko tak teruske maneh !".
Ngomong ngono iku Nasrudin terus ndlosor na suketan, glethakan, leren.

Wak Dul sing kawit mau ndomblong weruh polahe Nasrudin ora sranta terus nakoni,
"Dhe .. aku ki kit mau lak ndomblong bingung ndeleng kowe !"
"Ya gene Dul ?"
"Lha iya, awan-awan panas ndhrandhang ngene kok kowe playon ngalor-ngidul ngetan-ngulon sambi bengak-bengkok na tengah ara-ara. Kowe lak ya jik waras ta Dhe. Galo kae ditonton cah cilik-cilik barang, ra isin pa ?!?"
"Lha ya jik waras-wiris ae Dul, mbok kira aku dhegleng pa ?"
"Ha ning .... "
"Dul, umpamaa tak kandhani, tak jelaske kenengapa aku playon ambek bengak-bengok pa kira-kira kowe ya mudheng !"
"Lha piye ta Dhe, mbok coba tak krungu ", pitakone Wak Dul sing sajake dadi malah kepengin ngerti apa sing dikarepke Nasrudin.
"Ngene Dul, kowe ngerti ra, yen kowe omong, nyuwara, tekan ngendi playune suwaramu, lan sepira bantere suwaramu ?"
"Ha ya ora Dhe, lha ya mbuh .... ngapa digagas barang !"
"Lha iku Dul, aku ra kaya kowe. Aku rung lega yen rung ngerti tekan ngendi  playune suaraku lan sepira bantere suaraku. Mulane aku mau nyuwara sak banter-banterku lan mlayu sak banter-banterku .... ngoyak suwaraku mau."
"Ooo ngono ta Dhe, lha mau pa wis isa kecekel suaramu ?"
"Rung !"

//

Cathetan :

Nasrudin Hoja urip ing abad 13 ( th 1208 - 1285 ). Arepa ilmu akustik (ilmu suwara) iku wis diothak-athik menungsa wiwit udakara tahun minus 500 (500-SM) ing jamane Phytagoras, nanging lagi ing abad 18 kabudayan mangerteni yen playune suwara iku bantere udakara 340 m/s. Sing ngetung Euler ing abad 18 (teoritik - analitik, neruske risete Newton, Boyle, Gay Lussac) . Dene sing sepisanan kasil ngukur tenanan (praktek, eksperimen) ra ana sing ngerti persise,  mbuh Marsenne mbuh Bill Derham mbuh Paija mbuh Mbah Mangun Braok.

Yen saumpama crita iki asli duweke Hoja ( marga ora kabeh crita ngenani Hoja iku sing gawe Hoja dhewe ), tegese Nasrudin Hoja iku uga duwe jiwa saintis lan eksperimentalis.

-

Wit asem uwoh waluh.

Awan iku Nasrudin Hoja lagi angon wedhus na cedhak tegale Lik Salim sing  ditanduri waluh. Marga kepanasen, Nasrudin njur golek eyub-eyub na ngisor wit asem gedhe sandhing tegal mau.

Sambi leyeh-leyeh nglaras ambek nglamuti gogrogan asem Nasrudin grenengan dhewe,
"Yen tak gagas Gusti Allah ki olehe nyipta kok nganeh-anehi ya. Lha wong uwit  cilik ringkih, ra isa ngadeg jejeg mung rambatan na lemah lha kok diparingi uwoh guedhi. Lha iki wit asem sing ngedhangkrang gedhe dhuwur gagah prakosa kok mung diparingi uwoh cuilik-cuilik. Apa ra kuwalik ta ya ya. Lha mbok ..."

Durung rampung anggone omong, ndilalah ana woh asem tuwa gogrog nibani gundhule Nasrudin sing plonthos. Arepa ora natoni, nanging ya tetep ae nglarani. Ambek ngelus-elus gundhule Nasrudi njur nyawang mendhuwur ambek mbatin ngene,
"E e e e asem cuilik ngene  ae isa nglarani.  Untung ae Gusti Allah ora nyipta woh asem sing  gedhene sak waluh. Cobaa ngono mendah dadi apa gundhulku iki !"

//

Sithik-sithik rak isa nglangi ta ?

Sawijining wengi Nasrudin Hoja nakoni bojone ngene,
"Mbokne, piye sak umpama aku rabi maneh ? "
"Ha iya kono ae Pakne, sing nglakoni sampeyan. Anggere sampeyan isa nyembadani kanthi adil ae. Aku wong wedok isa menggak apa !", saure bojone sambi mbenakake susure. "Cah ngendi ta Pakne sing mbok sir ?"
"Anu ... anu ... si Markonah, anake Lik Kusin bakul areng kae !"
"Ooo kae ta, ha iya cen manis cah kae ... tur ya sregep. Malah  kebeneran ,  isa ewang-ewang aku na sawah. Ya wis kono Pakne wong ya aku cen wis tuwa, wis ra isa ngladeni sampeyan sak mesthine."
"Dadi tenan kowe ora kabotan ta Mbokne ?"
"Ya ora Pak, anggere sampeyan sing adil ae. Ning aku pengin takon Pakne !"
"Takon bab apa ...?"
"Anu, sak umpamane awake dhewe sakulawarga , sampeyan, aku mbek Markonah numpak prau, terus ndilalah praune njempalik, kira-kira sing arep mbok tulungi sapa Pakne, Markonah apa aku ?"
"Eeenggg nganu Mbokne ..... anu .... kowe sithik-sithik rak ya isa nglangi ta ?"

//

Pra bayar !

Wektu iku mangsa ketiga ngerak, banyu-banyu sumur na ndesane Nasrudin Hoja dha sat kabeh.  Warga olehe ngluru banyu ya mung seka belik ngisor gumuk lor desa.

Biyasane sing golek banyu ya Nasrudin utawa bojone. Nanging merga esuk iku wong loro arep nyang kebon, njur anake lanang sing dikongkon luru banyu.

"Ati-ati ya le, klenthinge ja nganti pecah !", ngono welinge Nasrudin marang anake lanang ambek ngaplok pipine anake, pindho,  kiwa tengen.

Weruh tumindake Nasrudin sing ngono iku Lik Salim sing uga arep mangkat luru banyu terus marani Nasrudin ambek takon sengol,

"Dhe ... dhe ... kowe ki ra waras tenan 'ok. Lha wong bocah ra salah, klenthinge durung pecah, lha kok  wis mbok kaploki ki keneng apa. Bar ngemplok coro pa piye ta Dhe ?"

Ambek ngepuk-puk pundhake Lik Salim sing jik mecucu nesu Nasrudin mangsuli ngene,

"Ngene Lik, tak andhani ya ... njur apa gunane ngukum sak umpama mengko klenthinge wis bacut pecah ?!?".

//

Lek ra bab umur ae !

 

"Teeee .... errr teeeee .... , Dhe Nasrudiiiin ....., ndang maraa nyang nggone Wak Dul, ana gegeran wong  padu kae lho !", ngono bengoke Lik Salim ka njaban pagere  pak er-te, Nasrudin Hoja.

"Jik jam pitu esuk kok wis dhe gegeran, sapa sing gegeran Lik , gegeran bab apa?", saure Nasrudin gragapan kaget merga pancen jik ngepluk merga entuk gilir rondha nganti parak esuk.

"Anu Dhe, bojone Wak Dul ambek ipene wedok. Pitike Wak Dul notholi tandurane adhine !"

"Oooo ngono ta ... Wis jar-na ae Lik,  wong wedok ki lek padu, lek ora bab UMUR ae,  mesthi dhela engkas  wis dha leren.  Wis tak neruske turu meneh ae Lik !", saure Nasrudin ambek angop amba, bali nyang amben ... neruske ngimpi.

//

Seneng Geseh

Lagi enak-enake liyer-liyer na lincak Nasrudin Hoja dikagetke ambek Lik Salim sing bengak-bengok undang-undang,
"Dhe, dhe .... cepet dhe .... maratuwamu wedok kecemplung kali, keli !"

Krungu kabar iku gage-gage Nasrudin mlayu ngetutke Lik Salim nang kali. Nang kono wis rame wong sing arep tetulung uga sing mung pengin nonton wae. Ketoke wong-wong wis dha nyoba nggoleki, ning tetep ae ora ketemu.

Wak Dul sing jik na kali bareng weruh Nasrudin terus gage-gage lapuran,
"Wah gak ketemu Dhe .... kaline banter iline !"
"Lha mau mbok luru na arah ngendi Dul ?", pitakone Nasudin rada serius.
"Ya arah ngidul manut iline banyu no Dhe ?"

Karo manthuk-manthuk ben ketok merbawani dan wicaksana Nasrudin terus celatu,
"Ngggg, ya gak bakal ketemu lek anggonmu nggoleki manut arah iline banyu, arahmu iku salah Dul!"
"Lho salah piye ta Dhe,. Njur sing bener piye jal ?"
"Kudune ya arah ngalor Dul, munggah nglawan iline banyu !"
"Ah kowe ki edyan ok Dhe, nggoleki wong keli ki ya kudu nyang arah iline banyu ta.", wangsulane Wak Dul.
"Wis ta Dul coba golekana munggah, nglawan arah iline banyu, tak jamin engko bakal ketemu wis. Kowe lak ngerti dhewe ta lek maratuaku wedok iku ajeg SULAYA, ajeg BEDA, ajeg GESEH. Maratuwaku wedok ki rak ra tau gelem MADHA-ni  apa maneh di-PADHA-ni wong liyane."

//

Alesan-ne Nasrudin

Nalika jik bocah, dadi ya lagi pwol mbethike, Nasrudin Hoja mlebu nyang kebone Mbah Samad, penekan wit dhuwet lan methili wohe njur diwadhahi na tas kresek.

Lagi enak-enake nyomak-nyamuk ngrasakake legine dhuwet na nguwit ndadak Mbah Samad ngonangi,
"Heeee sapa kowe, mudhun lek gak pengin tak srampang ngarit .... Lho kowe lak Nasrudin ta ?"
"Enggih mbah, kula Nasrudin !", ngono wangsulane Nasrudin kaya ra duwe dosa.
"Lha penekan wit dhuwetku kok gak njaluk idin ... nyolong ya kowe Din !?!"
"Mboten mbah .... kula mbeten sengaja ten wit niki ok mbah !"
"Ra sengaja piye !?!"
"Ngggg anu mbah ..... njenengan lak pirsa piyambak mbah, lek dhek wau onten lesus guedhe !"
"Njur apa gandhengane ambek lesus Din .. alesan ae kowe !"
"Lha kula wau lak ketut kabur kegawa lesus njur temangsang onten wit niki !"
"Oooo ngono ta Din, lagi dhong aku ... ning kok tanganmu nyekethem dhompolan dhuwet Din, pa ya ra sengaja ?"
"Leres leres mbah .... kula mbeten sengaja. Njenengan lak nggih pirsa pripun byantere lesus-e wau. Lha kajenge mbeten dhawah kula njur pados gondhelan.  Eee kok ndilalah sing kecekel dhompolan dhuwet niki !"
"E e e e ngono ta Din, cen mau angine gedhe banget, yen ra golek  gondhelan ya sida tiba tenan kowe. Ning lha iku Din, kok cangkem-mu nyomak-nyamuk kebak dhuwet, pa ya ra sengaja Din ?"
"Lho kok pirsa ta mbah ... leres niki nggih mbeten sengaja. Lha wong angine mobat-mabit kaya ngoten nganti rai kula kesampluk dhompolan dhuwet. Ndilalah mawon kok nggih onten sing ngepasi nyampluk ten cangkem kula, nggih bablas, mlebet cangkem !"
"Weeeh jian sengsara tenan kowe mau ya Din kok nganti raimu, cangkemmu disampluki dhompolan  dhuwet."
"Enggih ok Mbah !"
"Ning anu Din, ana bab sing aku jik rung ngerti. Iku Din, lha kok tas kresekmu kebak dhuwet, iku pa ya ra sengaja ?"

Karo pethekelan mudhun Nasrudin mangsuli ngene,
"Ngggg .... anu mbah ..... bab sing niku anu mbah ..... "
"Anu piye !?!", sentake Mbah Samad
"Nggg ..... anu mbah .... bab sing niku .... kula dereng gadhah alesan . Nggg .. anu mbah ....yen onten wekdal ngga sesarengan sami dipadosi alesane. Lek miturut njenengan pripun alesane sing cocog mbah ?!?"

//

Kebuntel Kemul

"Dhe mau kok aku krungu ana swara grobyagan ambek swara wong kelaran na ngomahmu, apa ana maling mlebu omahmu ta Dhe ?"
Ngono pitakone Lik Salim nalika tengah wengi mara nyang nggonane Nasrudin Hoja, karepe arep melu tetulung.
"Ora ok Lik, ra ana apa-apa .... iku mau mung suwara kemul-ku tiba na undhak-undhakan !", wangsulane Nasrudin sing isih ketok menggeh-menggeh.
"Hla kok aeng men Dhe, mung kemul tiba ae kok swarane kaya wong sing lagi dikepruki."
"Lha ya iku Lik ... lek sing tiba kemul thok ya ra bakal nyuwara !"
"Lha ya piye ta Dhe ?", pitakone Lik Salim ambek jik gumun.
"Anu ok Lik, kemul sing tiba mau kebeneran ae pas mbuntel awakku !".

//

Tulisane Nasrudin

Nalika si Dulah adhi-ragile Nasrudin Hoja arep bali nyang Surabaya marga wis mari kangene ambek kakange, dheweke terus weling ngene,
"Kang mbok ya sampeyan sepisan-sepisan nyempatna wektu kirim layang nggo aku ngono ta kang. Sak liyane nggo tamba-kangen ngiras pantes nggo kabar-kinabar kahananmu ambek mbakyu lan kabar kahanan ndesa kene ta kang !"
"Ya ya ya ... mbesuk tak sempetna nulis layang nggo kowe. Ning lha terus dikirim nang ngendi?"
"Ya na alamat omahku ta kang, Surabaya. Iku alamate wis tak titipna mbakyu."
"Wah nang Surabaya, adoh men, wegah aku Dul !?!"
"Lho piye ta kang, sampeyan gak perlu mangkat Surabaya dhewe, layange dikirim liwat kantor-pos ae. Piye ta sampeyan ki kang ?!?"
"Aku ya ngerti Dul .... ning masalahe ngene ... "
"Apa masalahe .... gak duwe dhuwik nggo tuku prangko ? Nya ki tak tinggali, iki cukup nggo ngirim 100 layang !"
"Duk iku masalahe ..... Masalahe, lek layange wis tekan nggonmu njuk sapa engko sing bakal macakake layangku. ?!?"
"Lha ya aku dhewe ta kang, kepriye ta iki, sampeyan kok tambah nganeh-anehi kang ?"
"Ah gak isa , kowe gak isa, gak ana sing isa. Ngene Dul tak andhani ya, sing isa maca layangku ya mung aku dhewe !"

Standar Ganda

"Dhe .... aku arep matur lan njaluk kawicaksananmu !", ngono tembunge Lik Salim kanthi wanda bramantya marang Nasrudin Hoja sing nalika iku njabat dadi Ketua RT kampung kono.

"Kosik ta Lik ... ana apa ta kok sajak wigati ngono ?"

"Ngene Dhe, ning ya aja malah dadi kagetmu ... "

"Piye piye ndang kandhaa ta Lik .... ana apa kok gae trataban ae ?"

"Anu Dhe, aku arep lapur lek sapi-ne Wak Dul mateni sapi-ku!"

Kanthi sareh kebak kawicaksanan, kaya biyasane Nasrudin ngedhemke swasana,

"Sik sik kosik Lik .... aja kesusu nuduh sing ora-ora, engko isa dadi pitnah lho !"

"Ning tenan'ok Dhe , sapi-ne Wak Dul sing melakukan pembunuhan !"

"Ah ya ra ngono ah .. lha sapi lak ra ngerti lek tumindake iku kriminal ta Lik. Sapi-sapi iku dha berik, ra kejarag sapi-mu sing mati. Wis wis .... perkarane aja diteruske, ditampa sebagai musibah wae ya, pasal hukum-me angel iku Lik. CASE CLOSED !"

"Oo ya wis lek ngono, ning laporanku mau jane durung rampung ok Dhe."

"Apa maneh Lik ?".

"Anu Dhe, sing berik mau duk sapi-ku thok, ning sapi-mu barang !"

"Njur piye ta ?"

"Sapi-mu ya mati disundhang sapi-ne Wak Dul ... "

Krungu lek sapine ya mati berik karo sapi-ne Wak Dul, karo njenggirat kaget campur muntab Nasrudin terus ngunandika sora ngene,

"Haaah ... sapi-ku ya mati ???. Kosik Lik, coba tak delenge PRIMBON-ku dhisik, mbok menawa isa digoleki pasal-hukume nggo ngukum sapi-ne Wak Dul !"

Carane Gusti Allah

Sawijining sore Nasrudin Hoja thenguk-thenguk ngenggar-enggar penggalih na cakruk kidul kali. Lagi enak-enake liyar-liyer ndadak ana swara bocah dha bengkerengan. Jebule ana bocah lima sing dha ribut ngedum iwak kasile seka dha gogo-iwak na kali.

"Oeee ... sore-sore dha gegeran na apa ta le, okeh ta entukane ? "

Bareng arek-arek mau weruh Nasrudin terus ana sing usul marang kanca-kancane,
"Wis ayo, njaluk tulung Mbah Din kon ngedumke ben adil !"
Kanca-kancane ya sarujuk, lan terus marani Nasrudin sing jik neruske anggone nglaras, ndlosor na cakruk.

"Mbah ... mbah ... tangiya dhilit mbah ... njuk tulung ki, dum-na sing adil mbah. Iki mau aku mbek Sarpin sing slulup nggiring iwak, Sarna mbek Sardi sing kebageyan nyekel iwak, si Sarkun sing njaga bendungane banyu.", ngono si Sarmin njlentrehke perkarane nyang Nasrudin.

Sambi ngulet Nasrudin tangi ambek takon marang bocah-bocah mau,
"Cah, kowe dha pengin nganggo cara sing endi, carane Gusti Allah apa carane menungsa ?"

"Ya carane Gusti Allah ta mbah .... Ha'a mbah mesthi adil .... Iya no carane Pangeran mbah, lek cara menungsa mesthi gak adil ! " , ngono saure bocah-bocah mau.

"Ya wis kene dak dum-ke. Iki iwake ana pira ta ...... lha pas iki, ana sepuluh ngono'ok. Wis iki, nggo Sardi, Sarpin mbek Sarna tak wenehi ngloro. Nya iki nggo Sarkun papat. Wis, beres ta ?"

Weruh dum-dumane Nasrudin sing kaya ngono iku Sarmin sing ora kebageyan iwak siji-sijiya terus age-age protes,
"Mbah, lek ngene iki jenenge malah gak adil no mbah, aku wis kethekelan slulup malah ora entuk apa-apa ki piye ta mbah ?"

Nasrudin mesem ambek ngelus-elus gundhule Sarmin.
"Miiin Sarmin, tak andhani ya nggeeer ... ya ngono iku carane Gusti Allah. Ana sing diparingi sithik, ana sing diparingi okeh nanging uga ana sing ora diparingi apa-apa. Lek mau ngedume nganggo carane menungsa, ya mesthi bakal dak dum rata, ngloro-loro. Wis saiki njur piye jalukmu ?"

Rasane Padha Wae

Sore iku Nasrudin Hoja mulih ka kebon, bar panen dhuwet, kebek rong kranjang gedhe, genteyang-genteyong na nggigire kuldine. Tekan lurung na kampunge, bocah-bocah cilik sing sore iku lagi dha dolanan bareng weruh Nasrudin teka banjur rebut dhucung marani dha arep njaluk dhuwete.

"Mbah, paringi dhuwete mbah .... kula mbah .... aku njaluk mbah ..... aku iya mbah !"

Kanthi sareh Nasrudin mandheg terus njupuk dhuwet sak dhompol, diprithili, terus didumke bocah-bocah mau, nglima-nglima. Senthun, ragile Wak Dul sing senengane protes terus cluluk ngene,

"Mbah, kowe kok cethil men ta mbah ... wong dhuwetmu okeh ngono kok aku mung mbok wenehi limang iji ta mbah ?!?"

Kanca-kancane Senthun ya njur melu cluluk saur manuk,

"Mbah Din pelit .... cethil pwoll .... mbethithil !!!"

Isih kanthi sareh Nasrudin njur mangsuli ngene marang protes-e bocah-bocah kuwi,

"Tak andhani ya cah, sing limang iji iku ambek sing sak kranjang iki rasane padha wae, padha-padha rasa dhuwete, dadi lima ae ya wis cukup. Wis ndang diemplok kono !"

//

Ora Tinitah Dadi Kuldi

Ndilalah, mbuh kepiye mula bukane, kuldi-ne Nasrudin Hoja mbedhal mlayu ora ketututan, ilang. Nasrudin bingung ngalor ngidul nggoleki klangenane mau, ning ya tetep wae durung ketemu.

Sak jroning ngubengi kampung ngalor ngidul ngetan ngulon nggoleki kuldi-ne, Nasrudin ndremimil dedonga tanpa ana kendhate,
"Dhuh Gusti matur nuwun sanget, dhuh Gusti matur nuwun sanget ...."

Nyumurupi Nasrudin sing ngono mau tangga-teparone padha bingung, hla wong kuldi-ne durung ketemu kok wis ngaturake panuwun. Wak Dul sing sajake wis ora kuwat ngampet gumune banjur nakoni Nasrudin ngene,
"Dhe, kowe ki kok nganeh-anehi, kelangan kuldi lan durung ketemu kok wis ngaturake panuwun. Karepmu ki kepiye ta Dhe ? "

Krungu pitakone Wak Dul ngono iku Nasrudin terus marani Wak Dul ambek mbisiki ngene,
"Anu Dul, aku ngaturake panuwun ki marga aku ora tinitah dadi kuldi. Upamaa ngono aku rak ya isa melu ilang sisan ta Dul !"

Nggon Sing Padhang

Ing sawijining wengi Nasrudin Hoja milang-miling na ngisor lampu penerangan pinggir ndalan. Ketoke lagi nggoleki barange sing tiba na kono.

Lik Salim tanggane adu pager nalika weruh Nasrudin lagi clingak-clinguk mau terus nyambangi ambek takon,
"Ana apa ta Dhe, ana barangmu sing ceblok pa ?"
"Ha'a Lik, aku kelangang kunci lemari."

Kadidene tangga cedhak tur ya wis kaya dulur dhewe Lik Salim banjur melu clilang-clileng nggoleki kuncine Nasrudin sing ilang mau. Nanging nganti sawetara wektu tetep ae kunci mau ora ketemu. Amarga wis dha kesel apa wis dha pasrah wong loro mau banjur leren, ndhodhok sambi rokokan na ngisor lampu dalan mau.

Sauntara mung meneng-menengan wae. Nanging marga Lik Salim wis apal ambek kelakuane tanggane siji iku, dheweke banjur takon marang Nasrudin ngene,
"Kosik Dhe, sepurane ya, jan-jane, tenane, apa kowe ki ya kelangan kunci na ngisor lampu kene ta Dhe ?"
"Hla ya ora Lik , kunciku mau tiba na latar mburi omah !", saure Nasrudin entheng ambek sedhal-sedhul rokokan.
"Anehe kowe iku Dhe, ilang na mburi omah 'ok digoleki na pinggir ndalan. Piye nalarmu Dhe!"
"Tak andhani Lik, kowe lak ngerti dhewe, na mburi omahku lak peteng banget. Kareben ra rekasa, mulane aku pilih nggoleki na nggon sing padhang !".

//

Ja Kakeyan Mikir Lik !

Wis pirang-pirang ndina iki Nasrudin Hoja nggatekna solahe Lik Salim tanggane adu pager. Lik Salim ketok lek lagi buneg. Lek awan mung ngalor-ngidul ngetan-ngulon na latar kaya kewan klebu krangkeng. Dene lek wengi kerep thenguk-thenguk na ngemperan sambi nyawang mbulan, ngalamun, ketok nglangut atine.

Ing sawijining wengi, kadidene tangga sing guyub, Nasrudin marani Lik Salim mbok menawa isa melu-melu ngudhari ruwet-rentenge tanggane mau.
"Lik, Lik Salim, na apa ta Lik kok wis pirang-pirang ndina tak sawang awakmu ketok judheg. Apa kowe lagi lara, apa bar kapusan. Na apa ta Lik ?"
"A anu, gak ok Dhe, aku gak lara, aku gak bar kapusan. Anu'ok Dhe, bab liya !" ngono saure Lik Salimun kanthi swara angluh nrenyuhake.
"Njur na apa Lik, bojomu pa anakmu sing lagi lara ?"
"Gak ok Dhe, waras kabeh "
Banjur kanthi rada isin Lik Salim nerusna ujare,
"Anu Dhe, aku ki lak duwe sanggeman mbayar utang nyang Dhe Kasan, mang atus ewu suk tanggal nembelas iki. Kamangka nganti seprene aku gak ana dhuwik nggo nyaur. Lha kowe lak ngerti dhewe kepiye Dhe Kasan lek lagi ngamuk kae. Iku sing dadi pikiranku Dhe !"

Krungu tanggane sambat ngono mau, Nasrudin terus mbenakna sarunge, brabat minggat tanpa pepoyan ninggalke Lik Salim. Udakara sakjam-an Nasrudin ledhang-ledhang teka terus marani Lik Salim ambek celathu ngene,
"Wis beres Lik, ja susah maneh !"
"Beres piye ta Dhe, apa utangku mbok talangi dhisik ngono pa piye ?"
"Lha kok nalangi ki aku gableg dhuwik ka ngendi Lik !"
"Lha terus jelase piye Dhe ?".
"Aku mau marani Dhe Kasan, ngandhani lek wektu saiki kowe blas gak duwe dhuwit nggo nyaur utang, dadi ja diarep-arep isa nyaur. Wis saiki kana ndang turua, ja kakeyan mikir maneh. Saiki kareben Dhe Kasan sing kudu genti mikir !"

-

Nggedebus

Na warung-kopine Yu Jah angger wong dha nggedebus mamerake jasa lan pengalaman perange nalika jaman gerilya. Yen pas ngono iku mesthi critane ya ditambah-tambahi, digedhek-gedhekake, ben diarani samsaya hebat.

Nasrudin Hoja kawit mau mung meneng wae ora melu nambongi caturan nggedobos iku, nganti Wak Dul takon ngene :

"Lek kowe piye Dhe, mbok crita pengalaman tempurmu ta Dhe !"

Krungu panjaluke Wak Dul mau kanthi sareh Nasrudin banjur crita mengkene,

"Nalika pertempuran ndhik kidul kreteg Sentolo, aku nugel sikile landa. Byet, tanpa nganggo mindhoni, sepisan wae tugel thel dening pedhang pusakaku."

"Lho piye ta Dhe, kok mung mbok tugel sikile, kok dudu gulune ta ?", ngono cluluke sing dha ngrungokake critane Nasrudin.

"Tak andhani cah, aku ra isa nugel gulune landa mau !"

"Piye ta Dhe, apa landane iku duwe kasekten na gulune ngono ta ?"

"Halaaaah caaaaah, lha ya ora ngono. Kepiye aku arep nugel gulune, wong gulune wis dikethok wong liya !"

//

Empan Papan

Nasrudin Hoja lagi mbenerke gendheng na wuwungan. Arepa gaweyan sepele nanging dadi ora gampang kanggone wong sing wis umur. Lagi sengkud-sengkude mbut gawe, Wak Dul tanggane bengok-bengok ka ngisor.
"Pak Dheeeee ...."
"La apa Dul kok celuk-celuk, lagi repot mbenerna gendheng !"
"Mudhuna sik ta, ana sing perlu banget ki !"
"Gak isa nunggu tah ?"
"Waaah kesuwen Dhe, penting byanget'ok !"

Kanthi kethekelan kangelan Nasrudin mudhun ka wuwungan marani tanggane mau.
"Ana urusan apa ta Dul ?"
Wak Dul marani Nasrudin terus mbisiki ngene :
"Anu Dhe, aku tak nyeblak sithik, limang ewu ae, arekku rewel njuk jajan !"
"Oooo ngono ta .... ya wis ayo melua aku munggah na wuwungan !" ngono saure Nasrudin.

Nasrudin munggah maneh na wuwungan ditutake ambek Wak Dul. Wak Dul ya rada krenggosan menek andha lha wong awake ya rada lemu. Tekan nduwur wuwungan Wak Dul terus celathu,
"Wis ndang Dhe kene dhuwike, selak dienteni arek !"

Nasrudin ngawe Wak Dul kon nyedhak lan njur mbisiki ngene,
"Sepurane ya Dul, aku gak duwe dhuwit !"

//